Komunikaty

Podpisana przez Prezydenta ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego  [dalej: ustawa sankcyjna] w założeniu miała stanowić polskie dopełnienie unijnych działań i sankcji ustanowionych wobec rosyjskich oligarchów. Jednakże dokładniejsza analiza treści ustawy doprowadza do wniosku, że może ona stanowić jedynie pozorowane działania, które rykoszetem uderzą w inne podmioty. Głównym problemem pozostaje niezwykle skrótowa oraz grożąca skrajną arbitralnością procedura wpisywania nowych podmiotów na czarną listę mrożącą majątki. Nie doszło również do sprecyzowania zasad ewentualnej współpracy międzynarodowej poza rodzajem stosowanych sankcji. Dodatkową kwestią jest również brak realistycznie skutecznego postępowania weryfikacyjnego przed do-konaniem wpisu na listę, który cechuje z kolei jego natychmiastowa wykonalność.

Propozycja „zamrożenia stawek WIBOR” dla kredytów ze zmienną stopą oznacza, że ci,  którzy mimo przedstawionych informacji zdecydowali się na podjęcie ryzyka, mieliby zostać objęci specjalną ochroną, natomiast ci bardziej ostrożni, którzy zdecydowali się na droższy kredyt z okresowo stałą stopą, płaciliby wciąż tyle samo co wcześniej i wciąż więcej niż kredytobiorcy, którzy wybrali kredyt o zmiennej stopie.

Pomysły powszechnego zamrożenia stawek WIBOR dla kredytów hipotecznych nie znajdują ekonomicznego uzasadnienia. W czasie, gdy stopy procentowe były rekordowe niskie, banki prowadziły dość ostrożną politykę kredytową. Zatem należy domniemywać, że większość kredytobiorców jest w stanie płacić wyższe raty. Dla osób, które są w faktycznie trudnej sytuacji finansowej, istnieją już instrumenty  wsparcia jak Fundusz Wsparcia Kredytobiorców przy Banku Gospodarstwa Krajowego. Jednak to, że jakaś grupa może nie być w stanie udźwignąć obecnych obciążeń, nie oznacza, że wsparcie należy się każdemu, kto w ciągu ostatnich kilkunastu lat zaciągnął kredyt

Jeśli Adam Glapiński oświadcza, że kierowana przez niego instytucja „zobaczy”, co zrobi, ale „nie wyklucza reinwestycji” i „jest jeszcze przed tą decyzją”, to w istocie mówi, że nie wyklucza rażącego złamania Konstytucji i ustawy o NBP, ale takiej decyzji jeszcze nie podjęto. Ale nawet jeśli po głębszej refleksji zarząd NBP postanowi nie łamać po raz kolejny prawa, to i tak nonszalanckie oświadczenie prezesa poszło w świat, podkopując zaufanie rynków do polskiego pieniądza.

W obecnej sytuacji potrzebujemy nie kreatywnych zmian prawnych, lecz planu budowy bezpieczeństwa militarnego, który nie naruszałby stabilności finansów publicznych i rozwoju krajowej gospodarki. Strategia nieodpowiedzialnego zwiększania wydatków państwa i zadłużenia kraju może skończyć się bardzo wysoką inflacją, kolejnymi podwyżkami stóp procentowych i destabilizacją gospodarki. Godziłoby to zarówno w obronność kraju, jak i w sytuację ekonomiczną obywateli.

Faktyczne działania rządzących, sprzeczne z deklaracjami współpracy wygłaszanymi publicznie, wskazują nieomal na wewnętrzny sabotaż funduszy z unijnego Funduszu Odbudowy, które w istocie mogłyby trafić już do Polski. Odmowę procedowania w sprawie polskiego KPO ze strony Komisji Europejskiej należy rozpatrywać w kategoriach dbałości o bezpieczeństwo finansowe Unii Europejskiej. Polska – oprócz odmowy spełnienia warunków „praworządnościowych” – odmawia również przystąpienia chociażby do Prokuratury Europejskiej, której głównym zadaniem pozostaje prowadzenie niezależnych postępowań w sprawie możliwych nadużyć finansowych w odniesieniu do finansów unijnych. 

W reakcji na inwazję Rosji na Ukrainę rząd Prawa i Sprawiedliwości zaczął prace nad stworzeniem dwóch nowych funduszy w państwowym Banku Gospodarstwa Krajowego, z których miałyby być finansowane „pomoc systemowa” oraz dodatkowe wydatki na armię. W tej chwili dług poza kontrolą parlamentu wynosi 260 mld zł. Do końca tego roku według planów rządu ma to być 350 mld zł, a do 2025 roku – ponad 400 mld zł, czyli około jednej czwartej długu publicznego liczonego zgodnie z metodologią unijną. Poważne wątpliwości budzi konstytucyjność takich działań.

W środę 2 marca na stronach rządowych pojawiła się informacja o rozpoczęciu prac nad projektem ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Projekt ten stanowi dobrą okazję do przeprowadzenia koniecznej liberalizacji w zakresie uznawania kwalifikacji dot. wykonywania zawodów regulowanych zdobytych w Ukrainie. Po wpłynięciu projektu do Sejmu w dniu 7 marca zmiany w zakresie zawodów regulowanych okazały się dalece niewystarczające.

Wykorzystywanie przez ustawodawców obecnej sytuacji politycznej oraz humanitarnej do prób zagwarantowania również sobie bezpieczeństwa przed ponoszeniem odpowiedzialności za podejmowane w trakcie pandemii, bez odpowiednich podstaw prawnych działania, stanowi przykład skrajnie instrumentalnego traktowania prawa.