Komunikaty

W reakcji na inwazję Rosji na Ukrainę rząd Prawa i Sprawiedliwości zaczął prace nad stworzeniem dwóch nowych funduszy w państwowym Banku Gospodarstwa Krajowego, z których miałyby być finansowane „pomoc systemowa” oraz dodatkowe wydatki na armię. W tej chwili dług poza kontrolą parlamentu wynosi 260 mld zł. Do końca tego roku według planów rządu ma to być 350 mld zł, a do 2025 roku – ponad 400 mld zł, czyli około jednej czwartej długu publicznego liczonego zgodnie z metodologią unijną. Poważne wątpliwości budzi konstytucyjność takich działań.

W środę 2 marca na stronach rządowych pojawiła się informacja o rozpoczęciu prac nad projektem ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Projekt ten stanowi dobrą okazję do przeprowadzenia koniecznej liberalizacji w zakresie uznawania kwalifikacji dot. wykonywania zawodów regulowanych zdobytych w Ukrainie. Po wpłynięciu projektu do Sejmu w dniu 7 marca zmiany w zakresie zawodów regulowanych okazały się dalece niewystarczające.

Wykorzystywanie przez ustawodawców obecnej sytuacji politycznej oraz humanitarnej do prób zagwarantowania również sobie bezpieczeństwa przed ponoszeniem odpowiedzialności za podejmowane w trakcie pandemii, bez odpowiednich podstaw prawnych działania, stanowi przykład skrajnie instrumentalnego traktowania prawa.

Wojna w Ukrainie będzie oddziaływała na sytuację społeczno-gospodarczą Polski wieloma kanałami zarówno w krótkim, jak i w długim okresie. W najbliższym czasie czekają nas zjawiska bliskie stagflacji: osłabienie wzrostu gospodarczego i jeszcze wyższa inflacja, nawet dwucyfrowa. Krótkookresowe perspektywy są trudna. Gospodarka będzie daleka od zrównoważenia i podatna na zawirowania. Wszyscy mamy nadzieję, że wojna szybko się skończy. Ale wywoła ona zmiany w wielu obszarach. Być może rozpocznie się nowa „zimna wojna”, która dla Polski będzie oznaczała konieczność funkcjonowania w warunkach permanentnego zagrożenia militarnego ze strony agresywnego sąsiada. Dlatego wzmocnienie bezpieczeństwa kraju musi być kompleksowe – konieczne jest szersze spojrzenie, konieczne są trwałe rozwiązania systemowe, w tym również w perspektywie średnio- i długoterminowej.

Prezes UOKiK odgrywa bardzo ważną rolę w obrocie gospodarczym, posiadając również bardzo duży zakres arbitralnej władzy. Jest kwestią kluczową, by wzbudzał on zaufanie i nie budził wątpliwości co do swojej niezależności, w szczególności by nie wzbudzał swoim działaniem obaw o zaangażowanie w bieżącą politykę. Opisana w komunikacie sytuacja z pewnością nie jest w tym kontekście krokiem w dobrą stronę. Jest jednak bardzo dobrą okazją do tego, by przypomnieć postulat zwiększenia niezależności Prezesa UOKiK oraz innych organów regulacyjnych, w szczególności wobec koniecznych zmian, jakie w tym zakresie wynikają z przepisów prawa Unii Europejskiej.​

Premier Mateusz Morawiecki przedstawił „tarcze antyinflacyjne”, które według rządowej propagandy „mają w dłuższej perspektywie po prostu doprowadzić do obniżenia inflacji”. Jak pokazują prognozy, w tym dokonywane przez kontrolowane przez Skarb Państwa banki, w pierwszej połowie bieżącego roku inflacja będzie co prawda niższa niż w scenariuszu bez „tarcz”, ale efekt bazy sprawi, że ceny będą rosnąć szybciej rok później.

Zgodnie z treścią przekazu kampanii „edukacyjno-informacyjnej” Towarzystwa Gospodarczego Polskie Elektrownie z lutego 2022 r. za 60% kosztów produkcji energii w Polsce (a co za tym idzie jej ceny) odpowiadają koszty polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Liczni przedstawiciele Komisji Europejskiej wskazują, iż narracja kreowana przez TGPE jest „myląca”.

Mateusz Morawiecki w piątek 11 lutego ogłosił, że wskaźnik waloryzacji emerytur będzie wyższy od wynikającego z ustawy minimum i wyniesie 7%. Ponadto zapowiedział, że jesienią zostaną wypłacone ponownie czternaste emerytury. Działania te mają być odpowiedzią m.in. na inflację, która według prognoz utrzyma się na bardzo wysokim poziomie też w 2022 roku (np. wg prognozy centralnej z najnowszej Ankiety Makroekonomicznej NBP ma wynieść aż 7,4%. W takiej sytuacji określony w ustawie wskaźnik waloryzacji mógłby nie skompensować emerytom wzrostu cen w bieżącym roku.

Pustostany w Polsce nie determinują cen mieszkań. Są zjawiskiem marginalnym i szczególnie rzadkim w powiatach, w których mieszkania są najbardziej wartościowe. Nie ma w tym zresztą nic dziwnego – tam, gdzie mieszkania są najdroższe, pozostawianie mieszkań pustych i pozbawianie się z tego tytuł strumienia dochodu jest najmniej racjonalne ekonomicznie. Jednocześnie zwraca uwagę fakt, że większość pustostanów jest w zasobie państwowym, gdzie stanowią one dużo wyższe odsetki niż we wspólnotach mieszkaniowych i spółdzielniach. Budzi to pytanie, czy w takim razie ewentualny podatek od pustostanów nie byłby głównie płacony przez władze lokalne, które już i tak tracą na spadku dochodów z podatku PIT po wejściu w życie Polskiego Ładu.