Komunikaty

Przedstawiony przez Ministra Sprawiedliwości projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa zakłada powrót do wyboru sędziowskiej części Rady przez sędziów. W powiązaniu z propozycją przyznania wszystkim sędziom, a nie tylko ich reprezentantom, czynnego i biernego prawa wyborczego, projekt zapewnić ma niezależność KRS i ograniczyć wpływ polityków na proces nominacji sędziowskich. Mimo że propozycje zawarte w projekcie są w większości zasadne, część z nich może utrwalać korporacyjny charakter Rady i niedostatecznie gwarantować jej demokratyczną legitymację.

Tydzień po zaprzysiężeniu rząd Donalda Tuska przedstawił Sejmowi projekt budżetu państwa na 2024 rok. To budżet z rekordowym deficytem w historii Polski i większym niż w założeniach rządu PiS. Według szacunków Komisji Europejskiej Polska w 2023 i 2024 roku będzie miała jeden z najwyższych deficytów sektora finansów publicznych w Unii Europejskiej.

Jeszcze przed przejęciem władzy przez Prawo i Sprawiedliwość Polskę cechował największy udział własności państwowej spośród tych krajów postsocjalistycznych, które wstąpiły do Unii Europejskiej. Od 2016 roku PiS realizowało pod propagandowym hasłem „repolonizacji” bezprecedensowy w okresie po rozpoczęciu transformacji proces upolityczniania gospodarki – nacjonalizacji prywatnych podmiotów oraz budowy nowych i rozwijania starych państwowych „czempionów”, odwracając przy tym bardzo udane prywatyzacje, np. spółki PKP Energetyka.

Wyzwaniem dla nowo utworzonego rządu będzie kontynuacja prac nad ustawą budżetową zgłoszoną przez rząd PiS w sierpniu. Z tego powodu przyglądamy się bliżej największym zagrożeniom związanym z budżetem na przyszły rok, takim jak wysoki deficyt, rosnące koszty obsługi zadłużenia, wydatki pozabudżetowe, nader optymistyczne założenia oraz towarzyszący przyszłorocznemu budżetowi chaos informacyjny.

Szybki szacunek Głównego Urzędu Statystycznego za wrzesień, wskazujący na inflację na poziomie 8,2%, nie daje powodów do optymizmu – inflacja wciąż jest ponad trzykrotnie wyższa od celu. A trzeba pamiętać, że rząd PiS przeznaczył w tym roku dziesiątki miliardów złotych na „mrożenie” cen. Gdyby nie te niezwykle kosztowne manipulacje, podjęte po to, by przypudrować inflację w roku wyborczym, ceny wciąż rosłyby w tempie dwucyfrowym – szacujemy, że we wrześniu poziom cen podniósłby się aż o 17,9% r/r. Ale to, że rząd „mrozi” ceny przed wyborami, nie oznacza, że po wyborach inflacja gwałtownie nie podskoczy – żadnego kraju nie stać na wieczne utrzymywanie zaniżonych cen, a Polska w przyszłym roku będzie miała jeden z najwyższych deficytów finansów publicznych w Unii Europejskiej.

Dane opublikowane przez Eurostat ujawniają niepokojącą sytuację, w jakiej znalazła się polska gospodarka. Na tle pozostałych gospodarek krajów Unii Europejskiej okazuje się ona bardzo słaba w zakresie wzrostu gospodarczego, a jednocześnie ze szczególnym natężeniem nękana przez inflację.

Rada Polityki Pieniężnej pod przewodnictwem Adama Glapińskiego po raz drugi z rzędu podjęła decyzję o obniżeniu stóp procentowych, tym razem o 25 punktów bazowych. Stopa referencyjna NBP jest obecnie niższa o 1 p.p. niż na początku września. Tymczasem amerykańska Rezerwa Federalna jeszcze w lipcu tego roku podnosiła stopy, a ostatnio zapowiedziała, że ewentualne obniżki są mało prawdopodobne przed drugim kwartałem przyszłego roku. Europejski Bank Centralny postanowił we wrześniu podnieść stopy procentowe o 25 punktów bazowych.

Polska w ramach KPO ma otrzymać w sumie ok. 57 mld euro, z czego 22,5 mld euro w formie bezzwrotnych dotacji (39,5% środków z KPO) oraz 34,5 mld euro w postaci pożyczek (60,5%). Wszystkie środki z KPO należy wykorzystać do końca sierpnia 2026 roku. Komisja Europejska w październiku 2022 roku wstrzymała jednak wypłatę środków z KPO dla Polski w związku z sytuacją w sądownictwie i nieprzestrzeganiem przez nasz kraj standardów praworządności.

Zbliżają się wybory, a pojawiające się na siedzibie NBP banery są przykładem politycznego zaangażowania tej instytucji oraz nadużywania zasobów publicznych dla celów kampanii wyborczej. W maju tego roku polski bank centralny opublikował Opinię Prezesa NBP nt. propozycji wyborczych PiS i PO. Ten dokument wyraźnie pokazuje polityczne preferencje Adama Glapińskiego, mimo że zgodnie z Konstytucją RP prezes Narodowego Banku Polskiego nie może angażować się politycznie.

Rada Ministrów w rozporządzeniu podwyższyła płacę minimalną od stycznia 2024 roku do poziomu 4242 zł brutto, a od lipca – do 4300 zł. Polska płaca minimalna w stosunku do przeciętnych zarobków lub mediany zarobków już teraz jest jedną z wyższych w Europie. Mimo to w przyszłym roku znów wzrośnie o ponad jedną piątą.