ZUS

Recesja wywołana przez reakcje państwa i konsumentów na pandemię COVID-19 obnażyła problemy systemu emerytalnego, dotychczas maskowane przez dobrą koniunkturę. Według założeń budżetu na 2021 rok dochody składkowe funduszu emerytalnego FUS w 2021 roku będą niższe o ponad 10 mld zł od zakładanych. Jednocześnie liczba emerytów i w konsekwencji wydatki na świadczenia w 2020 i 2021 roku będą rosły w tempie niemal niezmienionym.

Marcin Zieliński, ekonomista FOR, podkreśla, że w gąszczu przepisów i ulg łatwo się pogubić i trudno stworzyć dobrze nakierowany program pomocowy w czasie takiego kryzysu, jak ten obecny.

Obecnie najważniejszym wyzwaniem jest utrzymanie miejsc pracy oraz wsparcie osób, które z powodu koronawirusa i działań mających ograniczyć skalę epidemii w Polsce nie mogą pracować. Z jednej strony wymaga to wsparcia firm, które płacą swoim pracownikom, ale, pozbawione przychodów, same są zagrożone bankructwem. Z drugiej strony potrzebna jest pomoc dla osób, które pracowały na nietypowych formach zatrudnienia i z dnia na dzień straciły pracę.

Jak zauważa Aleksander Łaszek, główny ekonomista Forum Obywatelskiego Rozwoju, po zniesieniu limitu 30-krotności, osoby wpadające w drugi próg podatkowy (zarobki powyżej 5,7 tysiąca netto miesięcznie), będą realnie opodatkowane (podatki plus składki) na poziomie 52 proc. (średnio). – To zaproszenie do przechodzenia na fikcyjne samozatrudnienie, gdzie podatek wynosi 19 proc.

- Przy obecnym niskim wieku emerytalnym wiele osób nie wpłaci do systemu wystarczającej sumy składek, aby otrzymać emeryturę wyższą od minimalnej. W takiej sytuacji wypłata bardzo wysokich emerytur dla dobrze sytuowanych i przeciętnie dłużej żyjących osób byłaby bardzo narażona na ataki ze strony populistów - komentuje główny ekonomista FOR, dr Aleksander Łaszek.

"Przypomni mi ktoś, jak gardłowali w kampanii wyborczej, że prawo tworzone jest byle jak, bez konsultacji i poprzez wrzutki poselskie" – zwrócił uwagę Patryk Wachowiec z Forum Obywatelskiego Rozwoju.

Ekonomista FOR Marek Tatała przewiduje taki oto scenariusz prac nad tym projektem: – „Będzie tak: 1. Poseł X składa poprawkę, która wprowadza limit 50-krotności. 2. Gowin, Emilewicz i inni z Porozumienia mówią, że mówili o likwidacji, a nie o podniesieniu i wszystko jest spoko. 3. Gowin, Emilewicz i inni z P. głosują posłusznie i się nie cieszą”.

Rozdźwięk między opodatkowaniem umów o pracę a samozatrudnieniem robi się coraz większy. Zniesienie limitu składek ZUS sprawi, że podatki i składki mogą w niektórych przypadkach przekroczyć połowę kosztów pracodawcy. A to zachęci zarówno przedsiębiorców, jak i ich pracowników do wybierania samozatrudnienia.

– Możemy tylko spróbować przytoczyć definicję klasy średniej, wedle której chodzi o ludzi utrzymujących się z własnej pracy. I takie osoby ze względu na swoje kwalifikacje i wykształcenie mają istotny wkład dla całego społeczeństwa i gospodarki. Zauważmy jednak, że np. zniesienie limitu 30-krotności składek ZUS oznacza, że każdy zarabiający powyżej 5,7 tys. zł netto będzie płacił aż 52 proc. swoich zarobków. To jest wręcz bicie w klasę średnią – podsumowuje Balcerowicz.