Publikacje

Komunikat FOR 7/2025: Nanny State Index 2025: Polska wśród najbardziej nadopiekuńczych państw, najwięcej wolności w Niemczech

· W najnowszej edycji rankingu Nanny State Index, wskaźnika mierzącego nadopiekuńczość państwa, Polska zajęła ósme miejsce, co plasuje ją w gronie krajów najbardziej regulujących styl życia obywateli (im wyższa pozycja, tym bardziej nadopiekuńcze państwo). Zbadanych zostało 29 krajów – wszystkie kraje Unii Europejskiej oraz Wielka Brytania i Turcja.
· Ranking tworzony przez Institute of Economic Affairs oraz europejską sieć think-tanków EPICENTER, do której należy FOR, bada restrykcyjność państwowych regulacji w obszarze: alkoholu, żywności i napojów bezalkoholowych, papierosów oraz innych wyrobów nikotynowych.
· Państwa najbardziej regulujące styl życia obywateli to Turcja, Litwa oraz Finlandia – identycznie jak w poprzedniej edycji. Krajem najbardziej wolnym ponownie okazały się Niemcy, a na kolejnych miejscach znalazły się Luksemburg, Włochy oraz Czechy.

· Autorzy badania nie znajdują zależności pomiędzy restrykcyjnością regulacji a np. oczekiwaną długością życia, udziałem palaczy w społeczeństwie czy poziomem konsumpcji alkoholu. Z oczekiwaną długością życia wyraźnie koreluje za to medianowy dochód na osobę.

Pytamy Polaków o prywatyzację – raport z badań

1. OPIS I CEL BADANIA Badanie na zlecenie Forum Obywatelskiego Rozwoju przeprowadziła pracownia Opinia24 w dniach 17-21 marca 2025 roku na 1000-osobowej próbie, reprezentatywnej dla dorosłych mieszkańców Polski pod względem płci, wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania (wieś i różnej wielkości miasta) oraz preferencji wyborczych wyrażonych w wyborach z 15 października 2023 roku. Celem badania było: […]

Liberalny kandydat na prezydenta? Nie w tych wyborach

Czy w nadchodzących wyborach prezydenckich Polacy będą mieli wybór między kandydatami opowiadającymi się za silnym państwem a tymi, którzy postawią na wolność gospodarczą, ograniczenie biurokracji i odpowiedzialność fiskalną? W raporcie „Liberalny kandydat na prezydenta? Nie w tych wyborach” przyglądamy się programom i deklaracjom sześciu kandydatów: Magdaleny Biejat, Szymona Hołowni, Sławomira Mentzena, Karola Nawrockiego, Rafała Trzaskowskiego […]

Komunikat FOR 6/2025: Podatek cyfrowy. Za polityczną wojnę zapłacą konsumenci

Wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiedział niedawno wprowadzenie w Polsce podatku cyfrowego od przychodów lub zysków korporacji big tech w Polsce. Środki z podatku miałyby służyć dotowaniu przez państwo rozwoju polskich firm i start-upów z sektora cyfrowo-technologicznego oraz mediów. Byłby to kolejny sektorowy podatek. Tego rodzaju obciążenie jeszcze bardziej skomplikuje system podatkowy, wbrew rekomendacjom zwiększenia jego przejrzystości. Będzie też stanowiło wyłom od reguły opodatkowywania firm na jednakowych zasadach. Jego wprowadzenie zwiększy dochody państwa, jednak wzrost ten będzie stosunkowo nieduży. Koszt daniny poniosą polscy odbiorcy usług oferowanych przez spółki technologiczne, których ceny mogą wzrosnąć. Na razie brak zgody w rządzie co do podatku cyfrowego – Ministerstwo Finansów zapewnia, że nie prowadzi prac nad takim podatkiem.

Analiza FOR 1/2025: Opóźnianie umowy z Mercosur szkodzi Polsce i Europie

Zakończyły się negocjacje w sprawie umowy o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Mercosur. Niestety jej wejście w życie może zostać opóźnione przez protekcjonistów straszących rzekomą szkodliwością umowy. Wolny handel przynosi korzyści obu stronom – w przypadku tej umowy można mówić o wzroście PKB na poziomie 0,1% w UE i 0,3% w Mercosur.Umowa jest ważna także z przyczyn geopolitycznych – pomoże ograniczyć chińskie wpływy w Ameryce Południowej oraz zwiększy bezpieczeństwo dostaw surowców krytycznych. Na wolnym handlu może skorzystać także planeta – szacuje się, że umowa doprowadzi dozmniejszenia intensywności emisji w tworzeniu PKB, a także zobliguje kraje Mercosur do przestrzegania porozumienia paryskiego. Tymczasem rząd Donalda Tuska oraz główni kandydaci na prezydenta jak Rafał Trzaskowski,Karol Nawrocki i Sławomir Mentzen sprzeciwiają się umowie.

Komunikat FOR 5/2025: Niedofinansowani regulatorzy – zagrożenie dla niezależności?

Mimo upływu kadencji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki Rafała Gawina w połowie ubiegłego roku nadal nie udało się wyłonić jego następcy. Dwa kolejne konkursy nie przyniosły rozstrzygnięcia. Prezes URE od lat alarmował o zbyt niskich nakładach budżetowych na URE, któremu w ostatnich latach lawinowo przybywało zadań. Z podobnym, choć nieco mniej drastycznym w skali, zjawiskiem mnożenia kompetencji bez przyznawania środków mamy do czynienia w przypadku innych regulatorów: Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów czy Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Dla porównania budżet Instytutu Pamięci Narodowej w ostatnich latach przerastał budżety trzech wymienionych regulatorów razem wziętych. Zjawisko to stwarza zagrożenie dla niezależności organów regulacyjnych.

Komunikat FOR 4/2025: „Pierwsze klucze”, ale nie pierwsza ingerencja – jak rząd znów majstruje przy rynku mieszkaniowym?

Ministerstwo Rozwoju i Technologii przedstawiło założenia nowego programu
mieszkaniowego, który przewiduje wsparcie budownictwa komunalnego i społecznego kwotą 2,5 mld zł rocznie. Jednym z jego elementów ma być także (po raz kolejny) wsparcie dla kredytobiorców w ramach programu „Pierwsze Klucze”. Program kredytowy ma polegać na dopłatach do kredytu obniżających oprocentowanie dla kredytobiorcy i dopłatach do wkładu własnego. Ma dotyczyć zakupu mieszkań jedynie z rynku wtórnego z limitem ceny metra kwadratowego pod warunkiem, że sprzedawca posiadał taki lokal przez co najmniej trzy lata. Ta część programu jest kolejną wariacją na temat „kredytu zero”, obiecywanego jeszcze w kampanii parlamentarnej. W dalszym ciągu program może przyczynić się do wzrostu cen nieruchomości.

Komunikat FOR 3/2025: Ministerstwo szykuje listę zawodów zagrożonych rozwojem

Agnieszka Dziemianowicz-Bąk poinformowała o planach stworzenia listy zawodów chronionych przed wpływem AI. Ochronie miałyby podlegać w szczególności zawody kreatywne związane z kulturą. Tylko wbrew powszechnym mitom obecnie istnieje niewielkie ryzyko, że AI odbierze nam pracę – automatyzacja sprzyja wzrostowi produktywności oraz powstawaniu nowych miejsc pracy. Nie powinniśmy się także bać o artystów – sztuka i technologia są ze sobą związane od zawsze, a sztuczna inteligencja może pomóc artystom w pracy, a nie ich wyprzeć.

Uwolnić potencjał Europy – agenda dla nowej Komisji Europejskiej

Europa stoi przed kluczowym wyzwaniem: jak odzyskać konkurencyjność i przyspieszyć wzrost gospodarczy w obliczu rosnącej biurokracji, nadmiernych regulacji i globalnej konkurencji? W raporcie „Uwolnić potencjał Europy”, przygotowanym we współpracy z siecią EPICENTER, analizujemy największe bariery ograniczające rozwój Unii Europejskiej i przedstawiamy konkretne rekomendacje dla nowej Komisji Europejskiej. Skupiamy się na czterech kluczowych obszarach: Raport to praktyczny […]

Komunikat FOR 2/2025: Deregulacja i inwestycje czy jeszcze więcej nieefektywnych wydatków?

Wystąpienie premiera Donalda Tuska i ministra Andrzeja Domańskiego na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie odbiło się szerokim echem w przestrzeni medialnej. Sposobem na dogonienie Zachodu mają być inwestycje,  co do zasady jest prawdą – przemyślane inwestycje – zwłaszcza prywatne – napędzają wzrost. Premier podał też kwotę: 650 mld zł – tyle łącznie mają wynieść inwestycje w Polsce w 2025 roku. Kiedy jednak przyjrzymy się najczęściej używanej miary inwestycji, czyli relacji tej kwoty do produktu krajowego brutto okazuje się, że stopa inwestycji w 2025 roku spadnie w stosunku do lat poprzednich. Komunikat FOR autorstwa Bartłomieja Jabrzyka rozprawia się z tymi obietnicami i pokazuje, jak wiele jeszcze powinno się zrobić by deregulacja faktycznie weszła w życie.