Synteza
Polacy nie wiedzą na co i ile wydaje państwo polskie. Tymczasem struktura i wielkość wydatków publicznych mają bezpośredni wpływ na ich życie codzienne, decydując o wysokości podatków i dostępności usług publicznych.
Na zlecenie FOR Kantar TNS przeprowadziło badanie ankietowe na reprezentatywnej grupie Polaków pytając ich o wielkość wydatków publicznych, ich strukturę oraz wysokość podatków. W analizie prezentujemy wyniki badania.
Respondenci, którzy odpowiedzieli na pytanie o wielkość wydatków państwa w przeliczeniu na jednego mieszkańca, ponad dwukrotnie zaniżali ich wysokość. Większość osób (65%) nie potrafiła wskazać rzędu wielkości wydatków publicznych, a spośród ankietowanych, którzy próbowali odpowiedzieć na to pytanie, trzy czwarte określiło je na 10 tys. zł lub mniej. Tymczasem roczne wydatki w przeliczeniu na mieszkańca to ponad 20 tys. zł.
Nieznajomość struktury wydatków państwa wśród obywateli pozwala politykom nieodpowiedzialnie obiecywać zwiększenie wydatków emerytalnych (obniżenie wieku emerytalnego, proponowana 13. emerytura). Tymczasem emerytury i renty to już teraz jedna trzecia wydatków; wiedziało o tym tylko 14% ankietowanych.
Aż 26% ankietowanych błędnie wskazało wydatki na administrację jako największy wydatek państwa, podczas gdy w rzeczywistości wynoszą one tylko 5% wydatków ogółem.
Nieprzejrzystość systemu podatkowego utrudnia obywatelom ocenę wysokości płaconych podatków. Przy umowie o pracę pensja w wysokości 3 tys. zł netto jest obłożona ponad 2 tys. zł podatków i składek, sztucznie podzielonych na 1,2 tys. zł po stronie pracującego i 0,8 tys. zł po stronie pracodawcy. Na pytanie o wysokość podatków i składek 73% ankietowanych wybrało odpowiedź „nie wiem”.
W przypadku podatków od składek płaconych przez pracownika właściwej odpowiedzi udzieliło tylko 3% ankietowanych, a w przypadku składek płaconych przez pracodawcę – 7%.
Odsetek poprawnych odpowiedzi na główne pytania (o wielkość wydatków państwa, największą kategorię wydatków państwa oraz składki i podatki przy umowie o pracę) pozostaje niski niezależnie od preferencji partyjnych respondentów. Niemniej jednak najwięcej poprawnych odpowiedzi udzielili wyborcy Wolności (22%), Nowoczesnej Ryszarda Petru (12%) i Partii Razem (9%), czyli trzech relatywnie małych partii miejskich.
W ostatecznym rozrachunku, to od głosów wyborców zależy kształt polityki państwa, dlatego tak istotne jest podnoszenie świadomości obywateli na tematy kluczowe dla dalszego rozwoju Polski. Z punktu widzenia dalszego wzrostu gospodarczego naszego kraju bardzo istotne znaczenie mają finanse publiczne, czyli to, ile i na co wydaje państwo polskie. W celu zbadania wiedzy Polaków o wielkości i strukturze wydatków państwa na zlecenie FOR Kantar TNS w dniach 6-11 kwietnia 2017 roku zrealizował badanie za pomocą wywiadów bezpośrednich CAPI na 1067 osobowej ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie Polaków wieku 15 lat i więcej. Ankietowanym zadano 3 pytania:
- O wielkość wydatków państwa: roczne wydatki państwa polskiego na różne cele to setki miliardów złotych. Jak Pan/Pani sądzi, ile wynoszą roczne wydatki państwa w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju?
- O strukturę wydatków państwa: państwo polskie finansuje z pieniędzy podatników szereg różnych wydatków, takich jak emerytury, służba zdrowia, administracja, zasiłki socjalne, edukacja, drogi. Proszę uszeregować wymienione pozycje w kolejności od tych, na które państwo Pana(i) zdaniem wydaje najwięcej do tych, na które wydaje najmniej.
- O opodatkowanie pracy: jeśli ktoś zarabia na umowę o pracę 3 tys. zł na rękę, to ile mniej więcej – Pana(i) zdaniem – wynoszą podatki i składki, które od takiego wynagrodzenia musi zapłacić pracownik?
Treść całej analizy wraz z wynikami badania dostępne w załączniku.
Kontakt do autora:
Aleksander Łaszek
Główny Ekonomista FOR
e-mail: [email protected]
W mediach: