International Tax Competitiveness Index to międzynarodowy ranking przygotowywany co roku przez amerykańską Tax Foundation.
System podatkowy ma istotny wpływ na wzrost gospodarczy kraju. Dobrze zaprojektowany system podatkowy pozwala podatnikom łatwo obliczać i płacić należne daniny oraz zapewnia środki na sfinansowanie wydatków publicznych. Z kolei zły system podatkowy jest uciążliwy dla podatników oraz zniechęca ich do produktywnej działalności, czyli pracy i inwestowania. W International Tax Competitiveness Index jakość systemu podatkowego oceniana jest przez pryzmat dwóch aspektów: konkurencyjności (wysokości krańcowych stawek podatkowych) oraz neutralności (neutralny system podatkowy to taki, który w możliwie ograniczony sposób zaburza decyzje podmiotów gospodarczych, np. premiując konsumpcję zamiast oszczędzania albo inwestycje w jedne sektory kosztem innych). Tax Foundation opracowała indeks oceniający jakość systemów podatkowych w oparciu o 15 wskaźników pogrupowanych w pięć subindeksów:
- opodatkowanie osób prawnych,
- opodatkowanie osób fizycznych,
- opodatkowanie konsumpcji,
- opodatkowanie majątku,
- transgraniczne zasady opodatkowania.
W jedenastej edycji rankingu Polska zajęła 31. miejsce na 38 krajów OECD. Po raz jedenasty pierwsze miejsce zajęła Estonia. Lepiej niż polski zostały ocenione również systemy podatkowe pozostałych uwzględnionych w rankingu państw Europy Środkowo-Wschodniej: Łotwy (2. miejsce), Litwy (5. miejsce), Węgier (7. miejsce), Czech (8. miejsce), Słowacji (9. miejsce) oraz Słowenii (22. miejsce).
W porównaniu z zeszłym rokiem Polska spadła o jedną pozycję. Najgorzej została oceniona w subindeksie opodatkowanie konsumpcji (37. miejsce), co jest efektem zarówno wysokiej podstawowej stawki VAT, jak i wąskiej bazy podatkowej na skutek stosowania licznych zwolnień i obniżonych stawek. Słabo zostało również ocenione opodatkowanie majątku (30. miejsce), co wynika ze stosowania przez Polskę różnych danin obciążających aktywa realne (podatek od nieruchomości) i finansowe (podatek bankowy) oraz ich przekazanie (podatek od czynności cywilno-prawnych).
Relatywnie dobrze zostało ocenione opodatkowanie dochodów osób prawnych (12. miejsce) i fizycznych (11. miejsce). W przypadku CIT za zaletę uznano względnie niską stawkę (19% przy średniej dla OECD na poziomie 23,9%). Problemem jest jednak skomplikowanie podatku od osób prawnych (36. miejsce), wynikające z wprowadzenia do systemu obniżonych stawek dla preferowanych przez ustawodawcę rodzajów działalności (IP Box) czy dla mniejszych podatników (mały CIT).
Utrzymująca się od lat niska pozycja Polski w International Tax Competitiveness Index oraz innych międzynarodowych rankingach porównujących krajowe systemy podatkowe powinna stać się impulsem dla rządu do przeprowadzenia gruntownej reformy podatkowej. Taka reforma wymaga spojrzenia na system podatkowy jako całość z uwzględnieniem zniekształcającego wpływu licznych ulg i wyjątków, a nie skupiania się na interesach branżowych, co tylko psuje polski system jeszcze bardziej.
Z raportem na temat International Tax Competitiveness Index 2024 można zapoznać się na stronie: https://taxfoundation.org/research/all/global/2024-international-tax-competitiveness-index/
Publikacja znajduje się w pliku do pobrania poniżej.
Kontakt do autorów:
Marcin Zieliński, prezes zarządu i główny ekonomista FOR
[email protected]
Piotr Oliński, analityk prawny FOR
[email protected]