Komunikat 4/2017: VATerloo rządu PIS

W drugiej połowie stycznia media upubliczniły pierwsze całoroczne rezultaty uszczelniania systemu podatkowego w 2016 r. Wynikało z nich, że przeprowadzono nieco mniej kontroli skarbowych dotyczących podatków niż w 2015 r. (spadek o 3,1%), a mimo to w ich wyniku uzyskano o prawie 80% więcej wpłat do budżetu państwa. Wzrost ten wziął się z ponad dwukrotnego zwiększenia wpłat będących efektem korekty deklaracji (ze 175,3 mln zł do 357,1 mln zł) oraz – zwłaszcza – z bardzo dużego wzrostu kwoty podatku VAT, o którego zwrot zawnioskowali podatnicy, a którego wypłaty odmówiły urzędy kontroli skarbowej stwierdzając próbę wyłudzenia tego podatku (ponad pięciokrotny skok, z 167,9 mln zł w 2015 r. do 1,03 mld zł w 2016 r.).

Statystyki te pokazują, że w ubiegłym roku kontrolerzy UKS starali się koncentrować działania na tych podatnikach, którzy mogą być bardziej skłonni do dobrowolnej wpłaty zaległości podatkowych. Organy kontroli skarbowej stały się też wyraźnie bardziej wyczulone na próby wyłudzeń zwrotu VAT na podstawie „pustych” faktur. Ten ostatni trend potwierdza zresztą również rosnąca lawinowo w 2016 r. kwota zwrotów VAT (nadwyżki podatku naliczonego nad należnym) wstrzymywanych przez organy skarbowe do wyjaśnienia wątpliwości. Według informacji MF, jedynie do 27 października 2016 r. łączna kwota tak wstrzymanych zwrotów VAT wyniosła 3,23 mld zł, co pozwala przypuszczać, że w skali całego roku wstrzymano zwroty sporo ponad 3,5 mld zł nadwyżki VAT naliczonego nad należnym.

Jednak mimo tej – jak określiła ją Katarzyna Jędrzejewska z DGP – „efektownej szarży fiskusa”, w ubiegłym tygodniu do dymisji podał się odpowiedzialny za nią wiceminister finansów i Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej Wiesław Jasiński. Posypały się też głowy dyrektorów Departamentu Podatku od Towarów i Usług, Departamentu Podatków Dochodowych
i Departamentu Systemu Podatkowego w Ministerstwie Finansów.

Dlaczego za „efektowną szarżę” spotkały ich dymisje? Odpowiedź można znaleźć w nowszych danych Ministerstwa Finansów. Jak poinformowało ono dzień po dymisji Min. Jasińskiego, w 2016 r. szacowane dochody budżetowe z tytułu VAT wyniosły 126,6 mld zł. Oznacza to wzrost o dodatkowe 3,5 mld zł, czyli o 2,76% wpływów z tytułu tego podatku
w porównaniu z 2015 r. O nieco więcej (o 2,8%) wzrósł jednak również w 2016 r. PKB. Luka w podatku VAT, liczona w proporcji do PKB, wzrosła więc w porównaniu z poprzednim rokiem, a trend ten staje się jeszcze bardziej wyraźny, jeśli weźmie się pod uwagę, że konsumpcja, od której powinien być odprowadzany VAT, rosła według wstępnych danych nawet szybciej niż PKB – w tempie ok. 3,0% (więcej na ten temat w komunikacie FOR: Rozczarowujące dochody podatkowe w 2016 roku, nadmierny optymizm w planach na 2017 rok.). Wbrew więc zapowiedziom polityków PiS z kampanii wyborczej, luka w VAT ani nie znika, ani nawet się nie zmniejsza, tylko dalej rośnie. W konsekwencji wpływy z VAT były w 2016 r.
o ponad 2 mld zł niższe niż zakładane w ustawie budżetowej na 2016 r. (budżet na 2016 r. zakładał 128,7 mld zł dochodów
z VAT).

Wszystko to miało miejsce mimo dużych ułatwień w przeciwdziałaniu nadużyciom podatkowym, jakimi w ostatnim kwartale 2016 r. stały się tzw. Pakiet Paliwowy i Jednolity Plik Kontrolny (uchwalenie pierwszego z nich jest w dużej mierze zasługą byłego już Min. Jasińskiego, natomiast wdrożenie Jednolitego Pliku Kontrolnego wynika ze zmian wprowadzonych jeszcze przez poprzedni rząd).

Kilka czynników przeciwdziałać będzie kontynuacji tego trendu w 2017 r. Pierwszy wynika z bardzo potrzebnej zmiany, która w grudniu 2016 r. została wprowadzona do ustawy o VAT. Zakłada ona skrócenie okresów rozliczania tego podatku z trzech do jednego miesiąca. Poza tym liczyć można, że w 2017 r. zwiększy się skuteczność wykorzystywania Jednolitego Pliku Kontrolnego. Rząd pracuje również nad tzw. pakietem spirytusowym i tytoniowym oraz nad wprowadzeniem tzw. płatności podzielonej VAT, z których wszystkie są potrzebnymi narzędziami przeciwdziałania nadużyciom VAT.

Pełna treść komunikatu znajduje się w załączniku do pobrania.
Read also English version.

Tekst powstał w ramach projektu: