Forum Obywatelskiego Rozwoju

2016-08-12

Property Rights Alliance (PRA) zaprezentowała kolejną edycję Internacional Property Rights Index (IPRI), jedynego na świecie rankingu w całości poświęconego pomiarowi przestrzegania praw własności. Ranking jest flagową publikacją organizacji PRA z siedzibą w Waszyngtonie, która zajmuje się promowaniem praw własności na całym świecie. Partnerami tegorocznej edycji IPRI są 102 organizacje z 70 państw, a wśród nich, podobnie jak w latach poprzednich, znalazła się Fundacja Forum Obywatelskiego Rozwoju – FOR.

Projektem badawczym kierowała prof. Sary Levy-Carciente, wenezuelska ekonomistka specjalizująca się w makroekonomii finansowej. Swoje poparcie dla projektu IPRI wyraził Hernando de Soto, wybitny peruwiański ekonomista zajmujący się gospodarką nieformalną i znaczeniem praw własności, laureat nagrody im. Miltona Friedmana.

Publikowany corocznie od 2007 r. ranking IPRI pełni funkcję barometru pokazującego poziom ochrony zarówno praw własności intelektualnej, jak i praw własności dóbr materialnych. Zakres IPRI 2016 obejmuje 128 państw z całego świata, które razem generują 98% globalnego PKB i są zamieszkiwane przez 93% ludności świata.

Ranking powstał na podstawie ocen dziesięciu czynników zgrupowanych w trzech następujących komponentach:
otoczenie polityczno-prawne (niezawisłość sędziowska, praworządność, stabilność polityczna, kontrola korupcji),
prawa własności dóbr materialnych (ochrona praw własności dóbr materialnych, rejestracja nieruchomości, dostępność kredytu),
prawa własności intelektualnej (ochrona własności intelektualnej, ochrona patentowa, naruszenia praw autorskich).

W tym roku, po raz kolejny, pierwsze miejsce w rankingu zajęła Finlandia, uzyskując 8,38 punktów na 10 możliwych. Wśród najlepszych znalazły się także Nowa Zelandia (8,27), Luksemburg (8,26), Norwegia (8,25) i Szwajcaria (8,16). Prawa własności najsłabiej były chronione w Wenezueli, która otrzymała tylko 2,73 punktów.

Polska spadła w tegorocznym rankingu światowym na 43. miejsce z 41. miejsca w 2015 r., uzyskując 5,9 punktów, tyle samo, co w roku poprzednim. Wśród krajów z regionu Europy Wschodniej i Azji Środkowej zajęliśmy 5. miejsce na 20 państw. W porównaniu do 2015 r. Polska poprawiła wynik o 0,1 p.p. w zakresie praw własności intelektualnej, co dało nam 5,9 punktów. W komponencie otoczenia polityczno-prawnego Polska uzyskała 6,2 punktów, a w dziedzinie prawa własności dóbr materialnych 5,7 punktu.

IPRI, jako narzędzie dla polityków, świata biznesu i działaczy obywatelskich, podkreśla znaczenie praw własności w tworzeniu dobrze prosperującej gospodarki i sprawiedliwego społeczeństwa. Tegoroczny raport zawiera także badania związków pomiędzy prawami własności a innymi wskaźnikami dotyczącymi kwestii społeczno-ekonomicznych, takich jak aktywność obywatelska, badania i rozwój, ochrona środowiska, przedsiębiorczość, rozwój społeczny i równość płci. Na podstawie tych badań stwierdzono m.in., że:
kraje najlepiej chroniące prawa własności mają przeciętnie aż 21 razy wyższy dochód na mieszkańca niż te najgorzej wypadające w rankingu,
• poziom ochrony praw własności jest silnie skorelowany ze wskaźnikami aktywności obywatelskiej, przedsiębiorczości, wolności edukacji i liczbą naukowców zatrudnionych na pełny etat.

„Prawa własności są fundamentem dobrze prosperującego społeczeństwa. Określają co jest twoje, a co nie należy do ciebie oraz odgrywają ważną rolę w wymianie dóbr, która tworzy nową wartość” – mówi Lorenzo Montanari, dyrektor wykonawczy organizacji Property Rights Alliance – „to dlatego są one prawami człowieka i mają istotne znaczenie dla wolności jednostki. Słaby system ochrony praw własności to krótsza długość życia, mniejsze zaangażowanie w aktywność obywatelską i niezdolność do uczestnictwa w światowych wysiłkach prowadzących do odkrywania, wynajdywania i dzielenia się wiedzą”.

W tym roku raport IPRI zawiera sześć następujących studiów przypadku poświęconych rozszerzaniu i ochronie praw własności:
• „Zestaw narzędzi dla współczesnego lidera z wizją: jak redukować szarą strefę poprzez wzmacnianie praw własności” – dr Elena Panaritis, Thought for Action,
• „Wykorzystywanie technologii blockchain do zabezpieczenia prawa własności ziemi w Hondurasie” – Jorge Constantino Collindres, Matt Regan i Guillermo Pena Panting, Fundacion Eleutera,
• „Własność intelektualna jako siła napędzająca innowacje w sektorze biofarmaceutycznym w krajach rynków wschodzących” – Philip Stevens, Geneva Network,
• „Rola własności ziemi w egipskiej gospodarce oraz jej związek z szarą strefą i sektorem prywatnym” – Mahmoud Farouk i Adel Elhemaily, Egyptian Center for Public Policy Studies,
• „Prawa własności a deforestacja w Indonezji” – Hizkia Respatiadi, Center for Indonesian Policy Studies,
• „Wyjątkowe studium przypadku na temat religii i praw własności: prawa własności z perspektywy islamskiej” – dr Maszlee Malik, Institute for Democracy and Economic Affairs i Instanbul Network for Liberty.

Pełna wersja raportu dostępna jest na stronie www.internationalpropertyrightsindex.org.

Fundacja Forum Obywatelskiego Rozwoju – FOR jest partnerem International Property Rights Index 2016.

Tłumaczenie i opracowanie: Daniel Góra