Analiza 4/2015: Skok na OFE zahamował rozwój rynku kapitałowego na który stawia UE

Synteza

W przyszłym roku Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) będzie miała 25 urodziny. Niestety nie będzie to radosny jubileusz. Warszawska giełda jeszcze niedawno aspirowała do miana silnego regionalnego i liczącego się europejskiego centrum finansowego. Wzrost kapitalizacji giełdy w ciągu ostatnich 15 lat miał miejsce głównie dzięki zwiększeniu się wielkości oszczędności Polaków w otwartych funduszach emerytalnych. Stopniowa likwidacja OFE, rozpoczęta w 2010 r. poprzez cięcia składek, i kontynuowana poprzez przejęcie ponad połowy oszczędności emerytalnych zgromadzonych w II filarze oraz szereg innych posunięć w 2014 r.¹ przyczynia się w sposób bezpośredni do zmniejszania roli polskiego rynku kapitałowego w finansowaniu polskich przedsiębiorstw. Na skutek zeszłorocznej anty-reformy, OFE już w 2015 r. będą płatnikami netto do ZUS, a w ciągu kolejnej dekady będą zmuszone do masowej sprzedaży akcji na giełdzie.

Paradoksalnie, w tym samym roku, w którym w Polsce likwidowane jest olbrzymie źródło długoterminowych krajowych funduszy na inwestycje, w Unii Europejskiej formuje się wielka inicjatywa mająca na celu wzmocnienie rynków kapitałowych, głównie poprzez powołanie „europejskich długoterminowych funduszy inwestycyjnych”. Plan wzmocnienia europejskich rynków kapitałowych, został przedstawiony przez Komisję Europejską w listopadzie 2014 r., jako główna inicjatywa strukturalna mająca na celu pobudzenie gospodarek europejskich.

UE zauważyła fakt, że „Europa jest daleko w tyle za Stanami Zjednoczonymi pod względem finansowania gospodarki przez rynki kapitałowe, przez co jest też daleko w tyle pod względem innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw. Komisja Europejska podkreśla, że firmy średniej wielkości w USA korzystają z dobrodziejstw rynków kapitałowych pięć razy częściej niż takie same przedsiębiorstwa na Starym Kontynencie”.²

Kiedy w Europie dochodzą do wniosku, że bez silnych rynków kapitałowych europejskim gospodarkom nie uda się wyjść z marazmu niskiego wzrostu i niskiej innowacyjności przedsiębiorstw, w Polsce – na skutek zeszłorocznej anty-reformy emerytalnej – rozwój niedojrzałego jeszcze rynku kapitałowego zostaje znacząco zahamowany. Jednocześnie, pomimo obietnic, nie są wprowadzane rozwiązania strukturalne, które mógłby zwiększyć poziom oszczędności krajowych i możliwości finansowania polskich przedsiębiorstw.