Synteza
• W latach 2008-2009 gospodarka Hiszpanii skurczyła się o ok. 5 proc. PKB, podobnie jak przeciętnie gospodarki wszystkich krajów strefy euro. Mimo to, w latach 2008-2010 liczba pracujących zmniejszyła się tam o 2 mln osób, stopa bezrobocia wzrosła z 9 do ponad 20 proc. i obecnie dwukrotnie przewyższa średnią w strefie euro. Redukcja zatrudnienia w Hiszpanii w tym okresie odpowiada aż za ¾ całkowitego wzrostu liczby bezrobotnych w całej strefie euro.
• W latach 2002-2007 realne ceny mieszkań w tym kraju wzrosły o 60 proc., dwukrotnie więcej niż np. w Stanach Zjednoczonych, z kolei w latach 2008-2010 spadły o 15 proc. Skutkiem załamania cen mieszkań w latach 2008 -2010 była redukcja zatrudnienia w budownictwie aż o 45 proc., czyli o ponad 1 mln osób. Co druga osoba, która w tych latach straciła pracę w Hiszpanii była wcześniej zatrudniona w budownictwie.
• Jedną z przyczyn ponadprzeciętnie wysokiego wzrostu bezrobocia w Hiszpanii był trwały wstrząs w postaci pęknięcia bańki cenowej na rynku nieruchomości, a nie przejściowe załamanie eksportu, jak miało to miejsce np. w Niemczech.
• Do spadku zatrudnienia w Hiszpanii przyczyniło się także silne spowolnienie przemysłu, wynikające z jego niskiej konkurencyjności. W latach 2005-2007 w hiszpańskim przetwórstwie przemysłowym jednostkowe koszty pracy wzrosły o blisko 10 proc., co po Grecji było najwyższym wzrostem wśród wszystkich krajów strefy euro. Dla porównania, w analogicznym okresie jednostkowe koszty pracy w Niemczech spadły o 4 proc., a w Irlandii o 11 proc.
• Do silnego wzrostu bezrobocia w Hiszpanii przyczyniła się niska elastyczność płac w tamtejszej gospodarce, której źródłem są czynniki instytucjonalne blokujące prawidłowe funkcjonowanie rynku pracy. Najbardziej szkodliwe z nich to sektorowy system negocjacji płacowych sprzyjający wysokiej presji płacowej oraz wysokie odprawy dla pracowników zatrudnionych na stałe w porównaniu do pracowników czasowych.
• Wysokie bezrobocie zmusiło jednak rząd do rozpoczęcia reform rynku pracy. W 2010 roku parlament przyjął pakiet reform, w wyniku których m.in. zwiększono możliwość odstępowania przez przedsiębiorstwa od zbiorowych układów płacowych, ustalanych na szczeblu branżowym lub regionalnym oraz rozszerzono i doprecyzowano warunki, w których przedsiębiorstwo może zwolnić pracownika z przyczyn ekonomicznych.
Kontakt do autora:
Wiktor Wojciechowski
Analiza 1/2011: Dlaczego rynek pracy w Hiszpanii nie działa? [PDF, 440 KB]