W ostatnich latach wskutek polityki PiS osiągnęliśmy bardzo wysoką inflację, stagnację gospodarczą, wzrosły wydatki i deficyt budżetu, zwiększyły się koszty obsługi długu publicznego. Nadchodzące wybory stanowią wyjątkową okazję do ograniczenia regresu ustrojowego i wyrwania się z populistycznej pułapki PiS. Fundacja FOR, stojąc na straży wolności i praworządności w państwie, po raz kolejny publikuje Audyt, w którym podsumowuje wpływ ośmiu lat rządów PiS na gospodarkę i praworządność.
SYNTEZA
Gospodarka:
- Prawo i Sprawiedliwość prowadziło politykę odwracania reform rynkowych rozpoczętych w 1989 roku, ograniczając wolność gospodarczą, w tym przede wszystkim nacjonalizując prywatne przedsiębiorstwa.
- Polityka gospodarcza, zarówno dobra, jak i zła, przynosi skutki z opóźnieniem. Dlatego przez długi czas – także dzięki dobrej koniunkturze międzynarodowej i napływowi imigrantów (głównie z Ukrainy) – polska gospodarka wciąż się rozwijała.
- PiS wprowadziło wiele szkodliwych regulacji sektorowych jak zakaz handlu w niedziele czy zakaz obrotu ziemią rolną.
- Wprowadzaniu nowych regulacji przez PiS towarzyszyły pospieszne uchwalanie ważnych aktów prawnych, nadużywanie ścieżki poselskiej, dla której nie ma obowiązku sporządzania oceny skutków regulacji i przeprowadzania konsultacji, a w przypadku formalnie rządowych projektów nierzetelne sporządzanie ocen skutków regulacji oraz nieuzasadnione skracanie czasu trwania i fasadowość konsultacji publicznych.
- Symbolem legislacyjnego chaosu w drugiej kadencji PiS stał się podatkowy „Polski Ład” – wprowadzony z bardzo krótkim vacatio legis i później w ciągu roku wielokrotnie nowelizowany.
- PiS nacjonalizowało prywatne firmy i budowało państwowe monopole. Szczególnie niebezpieczna dla stabilności wzrostu gospodarczego jest rosnąca rola własności państwowej w sektorze bankowym (państwo kontroluje niemal połowę sektora).
- PiS wprowadzało nowe podatki i zmieniało przepisy podatkowe na mniej korzystne dla obywateli. W efekcie obciążenie ludzi i przedsiębiorstw podatkami i składkami wzrosło z 33,4% PKB w 2015 roku do 37,7% PKB w 2021 roku.
- Mimo rosnących obciążeń podatkowo-składkowych Polska w tym i przyszłym roku będzie miała jeden z najwyższych deficytów w Unii Europejskiej, co jest efektem wzrostu wydatków socjalnych.
- W okresie rządów PiS od III kwartału 2015 roku polski dług publiczny (liczony według metodologii unijnej) zwiększył się o ponad 70%.
- Pandemia covid-19 stała się dla rządu PiS pretekstem do bezprecedensowego zaciemnienia obrazu finansów publicznych za sprawą wypychania wydatków do Polskiego Funduszu Rozwoju i Banku Gospodarstwa Krajowego. W efekcie zaczął gwałtownie rosnąć dług poza kontrolą parlamentu.
- Okres drugiej kadencji rządów PiS zapamiętany zostanie jako czas najwyższej inflacji i najniższej stopy inwestycji od lat dziewięćdziesiątych XX wieku.
- Skumulowany wzrost cen konsumenckich w latach 2016–2023 wyniesie w Polsce niemal 44% (przy inflacji na poziomie 24% w strefie euro).
- W 2023 roku nakłady na inwestycje będą stanowić 16,6% PKB (przy średniej unijnej na poziomie 22,5% PKB).
Praworządność:
- Rządy PiS to bezprecedensowy atak na podstawy ustrojowe państwa, w tym podział władz i niezależność sądownictwa.
- Upolitycznienie Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego czy Krajowej Rady Sądownictwa osłabiło ochronę praw i wolności człowieka. Władza może uchwalić każdą szkodliwą i niekonstytucyjną ustawę bez obaw o to, że takie prawo zostanie zakwestionowane. W wadliwie obsadzonych sądach obywatele nie są w stanie egzekwować odpowiedzialności od władzy.
- Prokuratura stała się w pełni dyspozycyjna wobec partii rządzącej i uczestniczy aktywnie w nękaniu przeciwników politycznych. Z kolei jawne nadużycia popełnione przez przedstawicieli władzy prawie w ogóle nie spotykają się z reakcją śledczych.
- Parlament stał się zbędnym elementem na drodze do urzeczywistniania woli partii rządzącej. Sejm nie jest miejscem rzetelnej debaty nad projektami ustaw. Stałym elementem posiedzeń parlamentu stały się „wrzutki” poselskie, liczne naruszenia regulaminu, powtórne głosowania czy tłumienie głosu opozycji.
- Państwo aktywnie wspiera PiS w kampanii wyborczej. Spółki z udziałem Skarbu Państwa prowadzą kampanię w imieniu rządzących kampanię, a politycy władzy rozdają pieniądze podatników na wiecach wyborczych z pominięciem jakichkolwiek ustawowych limitów. Partię wspierają też upolitycznione media publiczne, które stały się tubą propagandową rządu. Doprowadzono do stanu, w którym wybory nie są równe i uczciwe.
- Liczne decyzje rządzących osłabiły m.in. prawo do informacji, wolność zgromadzeń i zrzeszania się. Na przychylność państwa mogą obecnie liczyć jedynie te inicjatywy, które wpisują się w wizję społeczeństwa obywatelskiego pojmowaną przez PiS. Podmioty udające organizacje pozarządowe są szczodrze wynagradzane z pieniędzy publicznych, odwdzięczając się partii rządzącej popieraniem jej metody rządzenia w realizowanych projektach.
- Poważne naruszenia praworządności, jakich dopuścił się rząd PiS, oraz zakwestionowanie podstaw naszego członkostwa w UE spowodowały utratę zaufania do Polski przez partnerów w Europie. Przekłada się to wprost na stan polskiej gospodarki. Decyzje władzy przyczyniły się do braku wypłat niemal 60 mld euro w ramach Krajowego Planu Odbudowy i wizję utraty ponad 70 mld euro z funduszy europejskich.
Zapraszamy na stronę www.takjestnaprawde.pl, która jest naszą odpowiedzią na rządową stronę www.jakjestnaprawde.gov.pl, przedstawiającą zakłamany obraz sytuacji w Polsce. Fakt, że strona funkcjonuje w domenie rządowej i została uruchomiona w trakcie kampanii wyborczej, jest kolejnym przykładem nadużywania zasobów państwa do celów kampanii i pomylenia interesów publicznych z partyjnymi.
Pełna treść publikacji znajduje się w pliku do pobrania poniżej.
Autorzy:
Marcin Zieliński, prezes zarządu i główny ekonomista FOR
[email protected]
Patryk Wachowiec, analityk prawny FOR
[email protected]
Gabriel Hawryluk, młodszy analityk ekonomiczny FOR
Bartłomiej Jabrzyk, analityk FOR
Zofia Kościk, młodszy analityk ekonomiczny FOR
Mateusz Michnik, młodszy analityk ekonomiczny FOR
Piotr Oliński, ekspert zewnętrzny FOR
Eryk Ziędalski, młodszy analityk prawny FOR