2020-11-24
Synteza:
- W ostatnich latach rozgłos zdobyła „nowoczesna teoria monetarna” (ang. Modern Monetary Theory – MMT), która w gruncie rzeczy nawiązuje do starych koncepcji, że przez masowe tworzenie pieniądza można zapewnić gospodarce stabilność i rozwój.
- Wśród zwolenników tej teorii próżno szukać jakichkolwiek uznanych ekonomistów. Główni reprezentanci MMT skupieni są wokół ośrodków akademickich o niewielkiej renomie. MMT zyskała na popularności nie w wyniku dyskusji o niuansach ekonomii monetarnej prowadzonej przez wybitnych badaczy z czołowych uczelni, lecz za sprawą tego, że odwołali się do niej znani politycy, tacy jak amerykański senator Bernie Sanders oraz kongresmenka Alexandria Ocasio-Cortez, gdyż jej założenia były zgodne z ich poglądami politycznymi.
- MMT głosi, że państwo, które kontroluje emisję swojej waluty, nie może zbankrutować, ponieważ zawsze może wyemitować pieniądze, którymi spłaci wierzycieli.
- Prawdą jest, że współczesne państwo faktycznie posiada monopol na produkcję pieniądza, więc teoretycznie może dowolnie zwiększać podaż swojej waluty, to w rzeczywistości we współczesnej gospodarce nie może ono bezkarnie zwiększać podaży pieniądza.
- Analiza historyczna pokazuje, że państwa emitujące własną walutę decydują się czasem na zaprzestanie spłaty zadłużenia, co empirycznie falsyfikuje MMT, tzn. w rzeczywistości państwa czasem bankrutują.
- Rządy decydują się czasami na ogłoszenie niewypłacalności, gdyż wzrost podaży pieniądza wiąże się z kosztami, które zwolennicy MMT lekceważą. Podstawowym kosztem jest inflacja, czyli ukryty i dotkliwy podatek nakładany przez państwo na ludzi i firmy.
- Teza, że państwo nie może zbankrutować, bo zawsze może zwiększyć podaż pieniądza, służy jako uzasadnienie rekomendacji podwyższenia wydatków publicznych oraz deficytów rządowych.
- Zwolennicy MMT przedstawiają deficyty rządowe jako korzystne, ponieważ odpowiadają one „oszczędnościom netto sektora prywatnego”. Jednak te „oszczędności netto” stanowią tylko część oszczędności sektora prywatnego – część, która nie finansuje prywatnych inwestycji. Jednak gospodarka wcale nie potrzebuje finansujących rządowe deficyty „oszczędności netto sektora prywatnego”, aby się rozwijać, a sektor prywatny może powiększać swoje oszczędności oraz majątek również bez deficytu rządowego – wystarczy, że będzie powstrzymywał się od bieżącej konsumpcji
- Tezy MMT są sprzeczne z danymi empirycznymi. Historia gospodarcza pokazuje, że finansowana emisją pieniądza ekspansja fiskalna, czyli polityka zbliżona do rekomendowanych przez MMT działań, doprowadzała do katastrofalnych rezultatów gospodarczych. Można też wskazać wiele krajów, które rozwijają się w satysfakcjonującym tempie, stosując politykę przeciwną do tej rekomendowanej przez MMT (np. utrzymując nadwyżki budżetowe), lub których wzrost przyspieszył po zmniejszeniu przez nie wydatków publicznych w relacji do PKB.
Pełna treść analizy znajduje się w pliku do pobrania poniżej.
Kontakt do autora:
Arkadiusz Sieroń, adiunkt w INE WPAiE UWr, członek zarządu Instytutu Edukacji Ekonomicznej im. Ludwiga von Misesa
[email protected]