Amicus curiae, czyli opinia przyjaciela sądu, to instytucja umożliwiająca organizacjom pozarządowym przedstawienie swojej opinii w trakcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Forum Obywatelskiego Rozwoju zwróciło się 30 grudnia 2014 r. do Prezesa TK prof. dr hab. Andrzeja Rzeplińskiego z prośbą o zwrócenie się do naszej fundacji o wydanie takiej opinii w sprawie zmian w systemie emerytalnym. Zmiany te doprowadziły do przejęcia ponad połowy oszczędności emerytalnych zgromadzonych w II filarze i marginalizacji otwartych funduszy emerytalnych.
TK odbył już pierwszą naradę w sprawie wniosków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczących ustawy emerytalnej z 6 grudnia 2013 r. Zgodnie z informacjami medialnymi na początku 2015 r. ma odbyć się rozprawa. Liczymy, na przychylną decyzję Prezesa TK i wierzymy, że pomoże ona na bardziej wszechstronną analizę sprawy.
Uważamy, że dla pełnej oceny wniosków o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją, złożonych w TK, potrzebne jest uwzględnienie również pozaprawnego ekonomicznego i demograficznego kontekstu tych zmian, w tym całościowego spojrzenia na finanse publiczne. Powinno uwzględniać ono m.in. dług jawny (oficjalny) i dług ukryty (termin ekonomiczny określający ustawowe zobowiązania państwa do przyszłych wydatków). Obowiązek publikowania przez kraje UE wielkości zobowiązań emerytalno-rentowych (czyli długu ukrytego) wynika wprost z przyjętej przez Parlament Europejski w maju 2013 r. nowej metodologii rachunków narodowych ESA 2010. Głos FOR mógłby przede wszystkim przyczynić się do zwrócenia uwagi TK na całość systemu emerytalnego i finansów publicznych, a tym samym uzyskanie pełnego obrazu analizowanej sprawy. Ma to szczególnie istotne znaczenie w obliczu opinii niektórych podmiotów publicznych, w tym reprezentujących stronę rządową, które zawierały błędy i nie były zgodne ze stanem faktycznym.
Opinia przyjaciela sądu, czyli amicus curiae, jest wykorzystywana zarówno przez trybunały zagraniczne, jak i przez polski Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z dnia z dnia 16 stycznia 2006 roku Trybunał stwierdził, że wzięcie pod uwagę opinii przyjaciela sądu przy wyrokowaniu, stanowi realizację obowiązku wszechstronnego badania istotnych okoliczności, w celu wyjaśnienia sprawy. Zwrócenie się do FOR o wydanie opinii w trybie amicus curiae mogłoby pomóc sędziom TK we wszechstronnym zbadaniu zmian w systemie emerytalnym.
Osoba do kontaktu:
Marek Tatała
e-mail: [email protected]
Zachęcamy do zapoznania się z pełną wersją wniosku FOR do Pana Prezesa Andrzeja Rzeplińskiego.