Forum Obywatelskiego Rozwoju opublikowało raport „Państwo antyobywatelskie. Postępujący demontaż samorządności terytorialnej w VIII kadencji Sejmu RP” autorstwa Janusza Paczochy, dotyczący skali demontażu samorządu terytorialnego i pozbawienia go kompetencji na rzecz administracji rządowej.
Od listopada 2015 r. trwa nieprzerwany proces demontażu samorządności terytorialnej i ponownej centralizacji państwa. Sukces ostatnich 30 lat, podczas których dokonano olbrzymiego postępu na drodze do przekazywania obywatelom prawa do decydowania o swoich „małych ojczyznach”, jest obecnie zaprzepaszczany.
To postępujące ograniczanie władztwa samorządów dokonuje się m.in. poprzez odbieranie zadań jednostkom samorządu terytorialnego i przekazywanie ich organom administracji rządowej lub podmiotom im podległym. Uderza także brak adekwatnego finansowania przekazywanych do administracji lokalnej działań, uszczuplanie posiadanych kompetencji i uprawnień oraz zmniejszanie efektywności samorządów w imię interesów władzy centralnej.
Aż 9 z 11 ustaw „antysamorządowych” to inicjatywy poselskie, które nie wymagają konsultacji publicznych i otwartych debat. W ten sposób rząd rozpisał plan całkowitego demontażu Polski samorządowej na ciche akty, wykonywane przez poszczególnych posłów. Zwraca uwagę fakt, że autorami poselskich projektów ustaw antysamorządowych najczęściej są posłowie, którzy nie posiadają dużego doświadczenia parlamentarnego, w tym – legislacyjnego. Firmują oni większość projektów ustaw, przeprowadzonych przez Sejm przysłowiową ścieżką na skróty. Jasno z tego wynika, że rządowo-sejmowy sztab legislatorów PiS przygotowuje tzw. projekty poselskie, a obowiązek ich podpisywania spoczywa przede wszystkim na posłach „nowicjuszach”.
Dodatkowo, koalicja rządząca poprzez wykorzystywanie inicjatyw poselskich (a więc przy 9 z 11 ustaw) knebluje instytucję, która w założeniu miała przeciwdziałać tego rodzaju procesom, Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST). W pozostałych dwóch przypadkach rząd zignorował obowiązek konsultacji z KWRiST, czym podważył 25-letni okres partnerskiej współpracy wielu rządów z reprezentantami samorządu terytorialnego.
Rekordowe jest także tempo rozpatrywania tychże ustaw – podkreślamy, że partia rządząca idzie „ścieżką na skróty”, która pozwoliła uchwalić jedną z ustaw w 2 dni i aż 4 z 11 ustaw „antysamorządowych” w czasie poniżej 30 dni.
Poraża również skala demontażu Polski samorządowej. Odbieranie zadań publicznych i ograniczanie samodzielności samorządów w ich wykonywaniu dotyka wszystkie szczeble samorządu terytorialnego (gminy, powiaty i województwa), wszystkie organy wykonawcze (wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, starostów i zarządy powiatów oraz marszałków i zarządy województw), a także organy stanowiące (rady gmin, rady powiatów i sejmiki wojewódzkie).
Przed Polską najważniejsze wybory samorządowe od 1990 roku. Egzamin z dojrzałości demokracji zdadzą nie tylko samorządowcy i kandydaci, ale przede wszystkim wyborcy. To od nich będzie zależała przyszła niezależność samorządów lub ich upadek i wzmocnienie władzy centralnej kosztem władzy obywateli i tworzonych przez nich społeczności. Polska obywatelska czy Polska resortowa? Odpowiedź na to pytanie poznamy 21 października.
Spis treści
1. Główne ustalenia raportu
2. Cel i zakres raportu
3. Raport
3.1. Antysamorządowe przepisy – metoda odbierania kompetencji i uprawnień
3.2. Uchwalanie antysamorządowych przepisów
3.3. Antysamorządowe przepisy a Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego
3.4. Zasięg demontażu samorządności terytorialnej
3.5. Sprawy w toku, czyli ciąg dalszy demontażu samorządności może nastąpić
3.5.1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
3.5.2. Projekt ustawy o Państwowej Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności
3.5.3. Projekt ustawy o Państwowej Agencji Geologicznej (wcześniej – o Państwowej Służbie Geologicznej)
3.5.4. Projekt ustawy o organach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego (wcześniej – o organach administracji inwestycyjnej i nadzoru budowlanego)
3.5.5. Projekt ustawy o rynku pracy
3.5.6. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw
3.6. Podsumowanie planowanych ustaw antysamorządowych
4. Wnioski
5. Źródła danych
6. Załączniki
O autorze:
mgr inż. Janusz Paczocha – ekspert w zakresie ekonomicznej analizy prawa. Były prezydent miasta Bytomia i prezes Fundacji Kontraktu Regionalnego, pełnił także funkcję prezesa Głównego Urzędu Ceł oraz sekretarza zespołu w Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów. Przez 15 lat wykonywał analizy i badania na potrzeby Narodowego Banku Polskiego jako główny specjalista Instytutu Ekonomicznego NBP.
Główny obszar zainteresowań autora to analiza skutków gospodarczych projektów aktów normatywnych, powstających w polskim systemie legislacyjnym. Akty normatywne są analizowane pod kątem ich wpływu na przedsiębiorców, w szczególności na reglamentację ich działalności oraz koszty wykonywania nałożonych obowiązków.
Zapraszamy do zapoznania się z całym raportem dostępnym do pobrania na dole strony.