• Zaprezentowany przez Nowoczesną program partii zawiera wiele istotnych postulatów dotyczących wolności gospodarczej, ograniczenia państwowych monopoli i większej konkurencji. Pozytywnie należy też ocenić pomysły na zmianę relacji między państwem a obywatelem – pomoc społeczna tylko dla najbiedniejszych, polityka państwa zachęcająca do aktywności zawodowej czy ogólna zasada, że co nie jest zakazane jest dozwolone.
• Wśród słusznych postulatów zapisanych w Programie można wymienić w szczególności prywatyzację, ograniczenie negatywnego wpływu programu 500+ na rynek pracy, przyjaźniejsze rozwiązania rynku pracy dla kobiet, likwidację przywilejów branżowych czy ograniczenie obciążeń biurokratycznych. Niestety za postulatami tymi rzadko idą propozycje konkretnych rozwiązań. Brak szczegółów uniemożliwia w wielu miejscach ocenę, czy Nowoczesna proponuje tylko drobne, kosmetyczne zmiany, czy głębokie reformy.
• Bardzo ważna jest deklaracja o wpisaniu wymogu zrównoważonego budżetu do Konstytucji – bez zdrowych finansów publicznych dalszy rozwój polskiej gospodarki będzie zagrożony. Jednak od każdej partii, w tym także od Nowoczesnej, należy oczekiwać wiarygodnych wyliczeń dotyczących skutków fiskalnych składanych propozycji. Z faktu, że inne partie, w tym rządzący PiS, nie tylko nie przedstawiają takich wyliczeń lub przedstawiają wyliczenia nierzetelne, nie wynika, że taki ma być standard debaty publicznej w Polsce. Niestety program Nowoczesnej nie zawiera oszacowań skutków fiskalnych proponowanych w nim zmian oraz milczy na temat sekwencji ich wprowadzania. Tymczasem proponowana obniżka podatków spowodowałaby znacznie większy ubytek dochodów (co najmniej 15 mld zł rocznie, a prawdopodobnie więcej) niż mogą przynieść proponowane ograniczenia wydatków publicznych. Sytuację budżetu dodatkowo pogorszyłby proponowany wzrost wydatków, m.in. na obronę (7 mld zł rocznie), żłobki i przedszkola, służbę zdrowia, mieszkalnictwo oraz inne cele. I choć część z tych propozycji jest uzasadniona, to nieodpowiedzialnością jest ich zgłaszanie bez przedstawienia wiarygodnych wyliczeń na temat ich finansowania.
W komunikacie oceniamy gospodarcze konsekwencje programu Nowoczesnej. Należy jednak pamiętać, że konsekwencje gospodarcze mogą mieć także szersze propozycje ustrojowe zapisane w programie. W szczególności deklaracje o poszanowaniu niezależności Trybunału Konstytucyjnego, stabilnym ustroju sądów czy odpolitycznieniu prokuratury wzmacniając ochronę prawa własności oraz ułatwiając rozstrzyganie sporów przed sądami mogą mieć istotny pozytywny wpływ na gospodarkę. W pierwszej części komunikatu omawiamy reformy strukturalne proponowane przez Nowoczesną. W drugiej części komunikatu analizujemy ich skutki fiskalne. Omawiając poszczególne propozycje Nowoczesnej zaznaczamy, jak je rozumiemy, ponieważ w wielu miejscach ogólny charakter zapowiedzi pozwala na różne interpretacje.
Więcej w pliku do pobrania.
Kontakt do autorów:
Aleksander Łaszek
Główny ekonomista FOR
Rafał Trzeciakowski
ekonomista FOR