Po upadku komunizmu polski sektor edukacyjny przechodził liczne przeobrażenia. Wiele tendencji było bardzo pozytywnych. Udało się zapewnić m.in. instytucjonalną autonomię i samorządność jednostek szczebla akademickiego, a także dynamiczny rozwój prywatnych instytucji edukacyjnych sprawił, iż usługi w tym zakresie stały się bardziej dostępne dla zainteresowanych. Ponadto, poczyniono liczne kroki w celu dostosowania się do wymagań procesu Bolońskiego.
Z drugiej strony dało się zaobserwować negatywne trendy. Wśród nich można wyróżnić brak odpowiedniej współpracy między uczelniami wyższymi a pracodawcami w zakresie takiego kształcenia studentów, które spełniałoby wymogi rynku pracy, nierówność w dostępie do usług edukacyjnych, czy też powszechna akceptacja tego, by wykładowcy akademiccy byli zatrudniani na kilku uczelniach.
W związku z tym autorzy raportu prezentują szereg propozycji działań nakierowanych na wzmocnienie pozytywnych i eliminację bądź złagodzenie negatywnych trendów w obszarze edukacji na szczeblu akademickim.
Ważnym elementem jest wzmocnienie współpracy między różnymi podmiotami. Dotyczy to nie tylko szkół wyższych, ale również pracodawców, różnego rodzaju stowarzyszeń, związków, a także jednostek samorządu terytorialnego. Autorzy podkreślają, że Polska powinna korzystać z doświadczeń innych krajów oraz konsultować swoje działania z ekspertami zagranicznymi.
Kolejnym aspektem, o którym wspominają autorzy jest konieczność stworzenia odpowiedniej bazy danych zawierających informacje o procesach zachodzących w sektorze edukacji na szczeblu akademickim. Oprócz tego należy zapewnić odpowiedni, powszechny dostęp do zasobów tejże bazy. Musi ona być także regularnie uzupełniana i aktualizowana.
Niezwykle istotnym czynnikiem jest konieczność zmiany podejścia do problemów edukacji na strategiczne. Autorzy zalecają sformułowanie misji, obranie określonych kierunków działania, przygotowanie odpowiednich planów strategicznych. Istotnym elementem jest również stworzenie odpowiedniej gamy wskaźników monitorujących efektywność działań i tendencje rozwojowe.
Nie sposób również pominąć kwestii związanych z finansowaniem. W związku z tym proponuje się, aby rozszerzyć obowiązek współpłacenia na wszystkich studentów, ale na niższym poziomie niż obecne koszty ponoszone przez tych, którzy już dziś płacą. Oprócz tego zaleca się, aby publiczne oszczędności poczynione dzięki większym prywatnym wpłatom od bardziej zasobnych studentów zasilały system pomocy finansowej dla studentów uboższych. Konieczne jest również przeznaczenie większych środków na badania i rozwój. Należy przy tym uwzględnić również środki prywatne.
Powyżej wskazano tylko na niektóre wątki poruszane przez autorów raportu. Cały tekst znajduje się na stronie OECD.
– Rafał Osiński