prawo

Trzeci kwartał 2015 roku był początkiem zmiany podejścia polityków do roli państwa. Jedną z jego cech było coraz śmielsze przekonanie o słuszności interwencji państwa w wiele dziedzin życia gospodarczego, czego wyrazem były kolejne ustawy. Często zmiany te nie były oparte na rzetelnych danych i dowodach, a nowe regulacje wprowadzano z naruszeniem podstawowych wymogów procesu legislacyjnego i z pominięciem głosu obywateli. Najbardziej naganne praktyki tworzenia prawa w ostatnich latach opisało Forum Obywatelskiego Rozwoju w opublikowanym niedawno raporcie Polityka publiczna oparta na dowodach. Ocena Polski, zaś kluczowe rekomendacje w zakresie naprawy procesu legislacyjnego przedstawił Związek Przedsiębiorców i Pracodawców w swoim styczniowym memorandum.

W ubiegłym miesiącu FOR przedstawił opinię do rządowego projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Po licznych zmianach, propozycja trafiła do Sejmu, który zdecydował o przeprowadzeniu wysłuchania publicznego nad projektem. W związku z tym, na bazie 28 rekomendacji przedstawionych przez nas w opinii, przygotowaliśmy ponad 30 poprawek do aktualnej wersji projektu. Proponowane przez nas zmiany koncentrują się na zwiększeniu demokratycznej legitymacji procesu wyboru sędziów do KRS, jak i poprawie bieżącego funkcjonowania tego organu – m.in. przez ograniczenie konfliktu interesów członków Rady i zapewnieniu, że jej prace będą bardziej transparentne.

Jako przedstawiciele organizacji pozarządowych działających na rzecz demokracji, rządów prawa oraz ochrony praw i wolności człowieka, zwracamy się do Pań Posłanek i Panów Posłów z apelem o przeprowadzenie wysłuchania publicznego nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.

W ostatnich latach jakość tworzenia prawa w Polsce uległa znacznemu pogorszeniu. Praktyki takie, jak lekceważenie procedur, omijanie konsultacji społecznych, wykorzystywanie ścieżki poselskiej do projektów rządowych czy „wrzutki” w końcowym etapie procesu legislacyjnego, były stałym elementem politycznego krajobrazu, służącym szybkiemu wdrażaniu woli partii rządzącej, kosztem jakości i transparentności tworzenia prawa. O ile nie były to praktyki nowe, szczególnie od 2015 roku nabrały one wyraźnie na znaczeniu, co potwierdzają także dane empiryczne. Doprowadziło to do dalszej erozji zaufania obywateli do państwa – a co gorsza, podważyło zaufanie do procesów demokratycznych.

Przedstawiony przez Ministra Sprawiedliwości projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa zakłada powrót do wyboru sędziowskiej części Rady przez sędziów. W powiązaniu z propozycją przyznania wszystkim sędziom, a nie tylko ich reprezentantom, czynnego i biernego prawa wyborczego, projekt zapewnić ma niezależność KRS i ograniczyć wpływ polityków na proces nominacji sędziowskich. Mimo że propozycje zawarte w projekcie są w większości zasadne, część z nich może utrwalać korporacyjny charakter Rady i niedostatecznie gwarantować jej demokratyczną legitymację.

Pod koniec stycznia w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyło się spotkanie przedstawicieli wiodących organizacji pozarządowych z członkami rządu. Przedmiotem spotkania była poprawa procesu stanowienia prawa.