Eliza Rutynowska

Nowy Prezydent RP to szansa na prezydenckie weta dla szkodliwych i naruszających konstytucję rozwiązań proponowanych przez rządzących. Jedną z takich groźnych zmian może być wprowadzanie „pełniącego obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich”, na wzór wprowadzonych przez PiS p.o. I Prezesa Sądu Najwyższego oraz p.o. Prezesa Trybunału Konstytucyjnego (funkcję tę sprawowała Julia Przyłębska od 20 grudnia do 21 grudnia 2016 roku).

Zapowiedzi reorganizacji systemu sądownictwa powszechnego powinny budzić silny niepokój, zarówno tych, którzy przez ostatnie lata angażowali się w protesty przeciw upolitycznianiu sądów, jak również tych, którzy mogą kiedykolwiek wejść w kontakt z sądami. Prezydencki podpis może sprawić, że ustawa zezwoli na przeprowadzanie politycznie motywowanej weryfikacji sędziów, którzy z założenia maja być niezawiśli (zgodnie z art. 178 Konstytucji RP). 

W ubiegłym roku Mateusz Morawiecki zarobił jako premier ponad 217 tys. zł. Jego oszczędności zmalały do niecałych 5 mln zł, inne zasadnicze składniki jego majątku nie zmieniły się. Przeanalizowaliśmy oświadczenia o stanie majątkowym premiera.

Jedynym z podstawowych praw obywatelskich jest prawo do prawidłowej legislacji. Jako obywatele, wobec których oczekuje się przestrzegania obowiązującego prawa, powinniśmy wymagać od prawodawców każdorazowego przeprowadzenia rzetelnego procesu ustawodawczego. Kluczowymi elementami pozostają tu konsultacje społeczne oraz tzw. odpowiedni vacatio legis – a więc okres między ogłoszeniem aktu normatywnego a jego wejściem w życie.

Kolejna propozycja nowelizacji Kodeksu postępowania karnego radykalnie ogranicza prawo do obrony. Sugerowane zmiany dotyczą m.in. aresztowych posiedzeń online. Podejrzany ani jego obrońca nie muszą już być obecni na sali rozpraw. Zmiany wprowadzane są w ramach luzowania obostrzeń i uzasadniane pandemią, chociaż w okresie ścisłego lockdownu posiedzenia odbywały się osobiście.

Z budową przysłowiowych oczek wodnych wiąże się prawny haczyk, na który zwraca uwagę mecenas Eliza Rutynowska z Forum Obywatelskiego Rozwoju.

Przedsiębiorcy zapowiadają składanie pozwów. Chcą odszkodowań od Skarbu Państwa za straty poniesione wskutek pandemicznych ograniczeń. Mimo wielkiej skali kryzysu zdrowotnego i gospodarczego rząd konsekwentnie odmawia wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, chociaż istotnie ograniczyłoby to dochodzone roszczenia oraz zapewniło niezwłoczną wypłatę należnych odszkodowań przedsiębiorcom. Brak jest również skutecznej i rzeczywistej kontroli konstytucyjności aktów prawnych - czytamy w komunikacie Forum Obywatelskiego Rozwoju.

Choć rządzący wiedzieli, że może dojść do dochodzenia odszkodowań przez poszkodowane podmioty, zdecydowali się nie ograniczać (mimo że taka możliwość istniała) kosztów, które będzie w efekcie musiał ponieść Skarb Państwa. Gdyby zdecydowano się na drogę zgodną z prawem, czyli stan klęski żywiołowej wprowadzony na czas epidemii, skala ewentualnych roszczeń byłaby znacząco ograniczona. W chwili obecnej obywatele, w tym przedsiębiorcy, wiązani są licznymi obostrzeniami, z których większość ma wątpliwe umocowanie konstytucyjne.