Eliza Rutynowska

Jedynym z podstawowych praw obywatelskich jest prawo do prawidłowej legislacji. Jako obywatele, wobec których oczekuje się przestrzegania obowiązującego prawa, powinniśmy wymagać od prawodawców każdorazowego przeprowadzenia rzetelnego procesu ustawodawczego. Kluczowymi elementami pozostają tu konsultacje społeczne oraz tzw. odpowiedni vacatio legis – a więc okres między ogłoszeniem aktu normatywnego a jego wejściem w życie.

W kampanii wyborczej pada wiele deklaracji i obietnic kandydatów. Trzeba je oceniać z perspektywy kompetencji prezydenta. Jednym z głównych zadań Prezydenta RP jest przestrzeganie Konstytucji RP i pilnowanie, aby robili to ustawodawcy.

Mimo apeli ekspertów, rząd i Sejm nie zrezygnowały z przepisów tarczy 4.0, umożliwiających sądom decydowanie o areszcie w trybie online.

Kolejna propozycja nowelizacji Kodeksu postępowania karnego radykalnie ogranicza prawo do obrony. Sugerowane zmiany dotyczą m.in. aresztowych posiedzeń online. Podejrzany ani jego obrońca nie muszą już być obecni na sali rozpraw. Zmiany wprowadzane są w ramach luzowania obostrzeń i uzasadniane pandemią, chociaż w okresie ścisłego lockdownu posiedzenia odbywały się osobiście.

Z budową przysłowiowych oczek wodnych wiąże się prawny haczyk, na który zwraca uwagę mecenas Eliza Rutynowska z Forum Obywatelskiego Rozwoju.

Przedsiębiorcy zapowiadają składanie pozwów. Chcą odszkodowań od Skarbu Państwa za straty poniesione wskutek pandemicznych ograniczeń. Mimo wielkiej skali kryzysu zdrowotnego i gospodarczego rząd konsekwentnie odmawia wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, chociaż istotnie ograniczyłoby to dochodzone roszczenia oraz zapewniło niezwłoczną wypłatę należnych odszkodowań przedsiębiorcom. Brak jest również skutecznej i rzeczywistej kontroli konstytucyjności aktów prawnych - czytamy w komunikacie Forum Obywatelskiego Rozwoju.

Choć rządzący wiedzieli, że może dojść do dochodzenia odszkodowań przez poszkodowane podmioty, zdecydowali się nie ograniczać (mimo że taka możliwość istniała) kosztów, które będzie w efekcie musiał ponieść Skarb Państwa. Gdyby zdecydowano się na drogę zgodną z prawem, czyli stan klęski żywiołowej wprowadzony na czas epidemii, skala ewentualnych roszczeń byłaby znacząco ograniczona. W chwili obecnej obywatele, w tym przedsiębiorcy, wiązani są licznymi obostrzeniami, z których większość ma wątpliwe umocowanie konstytucyjne.

Przedsiębiorcy zapowiadają składanie pozwów. Chcą odszkodowań od Skarbu Państwa za straty poniesione wskutek pandemicznych ograniczeń. Nikt nadal nie wie, z jak wielkim kryzysem przyjdzie się nam zmierzyć. Rząd konsekwentnie odmawia wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, mimo że ograniczyłoby to dochodzone roszczenia. Brak jest również skutecznej i rzeczywistej kontroli konstytucyjności aktów prawnych.

Dla mecenas Elizy Rutynowskiej, prawniczki Forum Obywatelskiego Rozwoju, zastrzeżenia ministra Szymańskiego nie są wystarczające. - Znów mamy tu do czynienia z ogromną dozą arbitralnych decyzji: nie wiadomo, jakie kryteria będą na przykład brane pod uwagę przy ocenie sytuacji wywołanej COVID-19. Przedsiębiorcy mają prawo wiedzieć, na czym będzie się opierało państwo, ograniczając przysługujące im prawa - mówi prawniczka FOR.

Kryzys wywołany pandemią COVID-19 wymaga działań wspomagających zarówno dzisiejszą walkę z wirusem, jak i jutrzejszą wojnę z jego konsekwencjami gospodarczymi. Polski rząd powinien wprowadzić stan klęski żywiołowej, określony zarówno konstytucyjnie jak i ustawowo. W między czasie natomiast pracować wraz z przedsiębiorcami nad skutecznym planem ratunkowym dla gospodarki. Tymczasem z tygodnia na tydzień przyjmowane są kolejne nowelizacje dziesiątek ustaw. Nadprodukcja legislacyjna nie świadczy o skuteczności ustawodawców - wręcz przeciwnie - podważa zaufanie do nich samych oraz do zasady poprawnej legislacji.