Wykład prof. Leszka Balcerowicza na Uniwersytecie Łódzkim (8 grudnia)
W najbliższy czwartek, 8 grudnia, prof. Leszek Balcerowicz wygłosi wprowadzenie do Piątej Debaty Tocqueville'owskiej zatytułowanej "Kryzys tworzenia prawa w Polsce. W poszukiwaniu kierunków reform".
Miejsce: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, ul. Kopcińskiego 8/12
Program:
12.45 – 13.00
Spotkanie w Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville'a
13.00 – 13.15
Oficjalne otwarcie biblioteki Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville'a (sala 1.18)
13.15 – 13.45
Rozpoczęcie: wystąpienia Rektora Uniwersytetu Łódzkiego, Dziekana Wydziału Prawa i Administracji oraz sponsorów
Prof. Zbigniew Rau – przedstawienie panelistów oraz zasad debaty
13.45 – 14.15
Wprowadzenie ekonomisty do debaty prawniczej
prof. Leszek Balcerowicz, Szkoła Główna Handlowa
14.15 – 15.30
Debata z udziałem panelistów:
prof. Lech Morawski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
prof. Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, Uniwersytet Adama Mickiewicza, sędzia TK
dr Artur Wołek, Wyższa Szkoła Biznesu
dr Kazimierz Michał Ujazdowski, Uniwersytet Łódzki, poseł na Sejm RP
Prowadzący:
prof. Zbigniew Rau
15.30 – 16.00
Przerwa na kawę
16.00 – 17.00
Wystąpienia publiczności – komentarz do wypowiedzi panelistów
17.00 – 17.20
Pięciominutowe wystąpienia panelistów – ustosunkowanie się do zarzutów, komentarzy oraz pytań publiczności
17.20 – 17.30
Podsumowanie debaty - prof. Zbigniew Rau
Piąta Debata Tocqueville'owska pt.
KRYZYS TWORZENIA PRAWA POLSCE. W POSZUKIWANIU KIERUNKÓW REFORM
Niska jakość polskiego prawa nie budzi wątpliwości ani wśród ludzi nauki prawa, ani prawników praktyków, ludzi biznesu czy też komentatorów w mediach. Panuje zgoda co do tego, iż inflacja prawa (w ubiegłej dekadzie liczba stron Dziennika Ustaw była siedmiokrotnie większa niż jego angielskiego odpowiednika) prowadzi do braku stabilności prawa (szczególnie widocznej w dominacji ustaw nowelizacyjnych, które prowadzą do tego, że wiele aktów prawnych stanowi efekt kilku- lub nawet kilkunastokrotnej nowelizacji, w tym także w okresie ich vacatio legis).
Brak stabilności prawa powoduje, iż nie stwarza ono wystarczającego poczucia pewności podmiotów prawa, nie pozwala racjonalnie planować przedsięwzięć i przewidywać zachowań własnych i pozostałych uczestników wspólnoty prawnej. Nie ma zatem podstaw do kształtowania zrozumiałej i przewidywalnej praktyki stosowania prawa, zwyczajów i nawyków prawnych, utrwalonej wykładni. Ten stan rzeczy powoduje, że takie dobra jak wolność i autonomia jednostki, dynamika inicjatyw społecznych, konkurencyjność i efektywność gospodarki nie mogą być należycie chronione przez państwo poprzez postanowienia stanowionego przez nie prawa. Taki stan rzeczy pozwala z kolei określić kondycję państwa jako daleką od konstytucyjnego zapisu o państwie prawa. Tym samym można zasadnie formułować tezę o kryzysie państwa prawa w Polsce, zgodnie ze starożytnym ujęciem Tacyta, iż im gorsza kondycja republiki, tym liczniejsze i mniej skuteczne prawa.
Celem V Debaty Tocqueville'owskiej będzie podjęcie wysiłku identyfikacji przyczyn niskiej jakości tworzonego w Polsce prawa, a następnie wskazanie kierunków koniecznych reform. Debata będzie składać się z dwóch części. Część pierwsza zostanie podzielona na dwa moduły merytoryczne.
W module pierwszym czterej paneliści zostaną poproszeni o autorskie wskazanie, a możliwie także uporządkowanie, przyczyn słabości tworzonego w Polsce prawa, ze szczególnym uwzględnieniem:
(a) przeregulowania gospodarki,
(b) aktywności grup nacisku,
(c) wymogów prawa europejskiego,
(d) słabości instytucji tworzących prawo, przede wszystkim ich dezintegracji tak po stronie rządowej, jak i parlamentarnej,
(e) zachwianych relacji między wymiarem politycznym a merytorycznym tworzenia prawa,
(f) współczesnego modelu akademickiego i zawodowego kształcenia prawników, gdzie dominuje perspektywa poszczególnych dogmatyk prawniczych kosztem bardziej holistycznej perspektywy oferowanej przez nauki społeczne, szczególnie nauki ekonomiczne z ekonomiczną analizą prawa na czele.
Moduł ten pozwoli także na krótkie ustosunkowanie się każdego z panelistów do diagnozy sformułowanej przez pozostałych uczestników debaty.
W module drugim, niejako terapeutycznym, paneliści zostaną poproszeni o autorskie sformułowanie zarysu niezbędnych warunków tak społecznych i politycznych, jak i instytucjonalnych (tak rangi konstytucyjnej, jak i niższej, jak chociażby tylko regulaminów Sejmu, Senatu czy Rady Ministrów) dla skutecznych reform pozwalających na konieczne podniesienie jakości tworzonego w Polsce prawa.
Przykładowo warunki te sprowadzać się mogą do:
(a) budowania woli politycznej na rzecz deregulacji,
(b) wprowadzenia oceny skutków regulacji (w tym szczególnie analiz kosztów i korzyści zarówno w badaniach przed i polegislacyjnych) przez organ typu Rady Stanu, który podlegając parlamentowi ponosiłby odpowiedzialność za merytoryczną stronę tworzonego prawa,
(c) wprowadzenia rozwiązania typu sunset, a więc automatycznej utraty mocy obowiązującej przez te akty prawne, które w określonym czasie nie zostałyby podtrzymane wolą polityczną (czyli klauzul derogacyjnych czyli praktycznie ustawodawstwa okresowego lub zasady, iż akt prawny po zaistnieniu pewnych warunków negatywnych -- jak na przykład brak wprowadzenia do niego przepisów wykonawczych – traci moc obowiązującą),
(d) przyjęcia rozwiązań wzmacniających pozycję rządu w procesie tworzenia prawa w parlamencie, szczególnie wprowadzenia (za współczesnym konstytucjonalizmem francuskim) połączenia votum zaufania dla rządu z obroną rządowego projektu ustawy lub zobowiązania rządu (postanowieniem regulaminu Sejmu) do wskazania po drugim czytaniu rządowego projektu ustawy, które z wniosków mniejszości, a więc które poprawki opozycji popiera),
(e) wprowadzenia przejrzystych reguł działania grup nacisku w procesie tworzenia prawa (szczególnie jego ograniczenia do rzadko stosowanej procedury publicznego wysłuchania przez komisję sejmową lub senacką),
(f) wprowadzenia do zasad akademickiego i zawodowego kształcenia prawników polskich około- i pozaprawniczych reguł rozumowania właściwych dla nauk społecznych począwszy od ekonomii, socjologii, politologii, psychologii, aż do filozofii polityki.
W module tym każdy z panelistów zostanie poproszony o krótką ewaluację stanowisk pozostałych uczestników debaty.
W drugiej części debaty publiczność przeprowadzi dyskusję nad tezami sformułowanymi przez panelistów. Debatę zakończy komentarz do dyskusji publiczności każdego z panelistów oraz podsumowanie całości debaty dokonane przez prowadzącego.
Pobierz opis i program w PDF [213 KB]